مدلها و نظریههای تعهد سازمانی
افراد مختلف دستهبندیهای متفاوتی از تعهد سازمانی ارائه دادهاند که در اینجا به بعضی از آنها اشاره میشود:
پیتر و واترمن
پیترو واترمن[1] اظهار میدارد كه مدیران در مجموعهای مركب از تعهدات زیر اتفاق نظر دارند (رضاییان؛1390: 54-48):
- تعهد نسبت به مشتری: اولین و شاید مهمترین تعهد سازمانی بر مشتری تأكید دارد. مدیران ممتاز میكوشند به مشتریان خدمت مفید ارائه كنند. مدیران از دو طریق عمده تعهد خود را نسبت به مشتری نشان میدهند، یكی انجام خدمت و دیگری ایجاد اهمیت برای او.
- تعهد نسبت به سازمان: دومین تعهد مدیریت بر سازمان تأكید دارد. مدیر مؤثر خود تصویرگر افتخار سازمان خویش است. مدیر این تعهد را به گونهای مثبت به سه طریق نشان میدهد. خوشنام كردن سازمان، حمایت از مدیریت رده بالا و عمل كردن براساس ارزشهای اصلی سازمان .
- تعهد نسبت به خود: سومین تعهد تكیه بر شخص مدیر دارد. مدیران ممتاز تصویری قوی و مثبت از خویش برای دیگران رقم میزنند. آنها در همه موقعیتها به عنوان قدرتی قاطع عمل میكنند. این طلب را با خدمت به خود و یا خودپرستی نباید اشتباه كرد. تعهد به خود از سه فعالیت خاص معلوم میشود: نشان دادن خودمختاری، مقام خود را به عنوان مدیر تثبیت كردن و قبول انتقاد سازنده.
- تعهد نسبت به مردم: چهارمین تعهد مدیریت بر كار تیمی و فرد فرد اعضای گروه تأكید دارد. مدیران ممتاز نسبت به كسانی كه برای آنها كار می كنند ایثار نشان میدهند. این عمل به استفاده مدیر از شیوه صحیح رهبری به منظور كمك به افراد در حصول توفیق در انجام وظایفشان اشاره دارد. تمایل مدیر به صرف وقت و انرژی و كار روزانه با زیردستان نشاندهنده تعهد مثبت او نسبت به مردم است. بخصوص سه عمل حیاتی از اجزای تشكیل دهنده این تعهد هستند. نشان دادن علاقهمندی مثبت و بازشناسی ، دادن بازخورد پیشرفتی و ترغیب ایدههای نوآورانه.
- تعهد نسبت به وظیفه (تكلیف): پنجمین تعهد مدیریت بر وظایفی تكیه دارد كه باید انجام گیرند. مدیران موفق به وظایفی كه مردم انجام میدهند، معنا میبخشند. آنان برای زیردستان كانون توجه و جهت را تعیین كرده، انجام موفقیتآمیز تكالیف را تضمین میكنند. چنین تعهدی زمانی عملی است كه هدف اصلی و صحیح، سادگی و عملگرایی آن حفظ شود و موجب مهم جلوهدادن تكلیف (وظیفه) شود. در صورتی كه این پنج تعهد به طور مستمر انجام گیرند كلید مؤثر مدیریت خواهند شد. مدیر حلقه اتصال اصلی میان هر یك از تعهدات است.
مدیر ممتاز ضمن اعمال دیدگاههای خود، نباید این پنج تعهد را از نظر دور داشته باشد. مدیر ممتاز در مورد روند پیشرفت و حمایت از تعهدات، فرد اصلی است. مدیر با قبول مسئولیت شخصی و عملكردن در مقام نیرویی مثبت می تواند قویاً در سازمان، مردم آن، وظایف و مشتریان تأثیر گذارد. این مدیران ممتاز تشخیص میدهند كه تكلیف خود آنان این است كه نسبت به مشتری، سازمان، وظایف كلیدی مردم و خودشان تعهد ایجاد كنند. معنای این سخن آن است كه برای هر تعهدی باید نگرشهای مناسب به وجود آورد و علاقه مثبت نشان داد. این كار وظیفه تك تك افراد میشود و نه وظیفه مدیر تنها. مدیر ممتاز باید خود را به معیارهای این پنج تعهد نزدیك كند و با هماهنگی دیگران برای ایجاد آنها به تلاش و كوشش بپردازد. به وجود آمدن تعهدات، به كمك فداكاری و خدمت انجام می گیرد. وقتی مدیر ممتاز نسبت به زیردستان خود به طور واقعی وفادار باشد زیردستان نیز نسبت به وظایف خود گذشت و تعهد نشان میدهند (رضاییان؛1390: 54-48).
[1] Peter & waterman
لینک جزییات بیشتر و دانلود این پایان نامه: