جرم جاسوسی-پایان نامه جرم در فضای مجازی

رکن قانونی جرم جاسوسی در قانون جرایم رایانه­ای

مواد 3 تا 5 قانون جرایم رایانه­ای رکن قانونی جرم جاسوسی رایانه­ای را تشکیل می­دهند، در ماده 3 بیان نموده « هر کس به بطور غیر مجاز نسبت به داده­های سری در حال انتقال یا ذخیره شده در سازمان­های رایانه­ای یا مخابراتی یا حامل­های داده مرتکب اعمال زیر شود به مجازات­های مقرر محکوم خواهد شد:

الف – دسترسی به داده­های مذکور یا تحصیل آنها یا شنود محتوای سری در حال انتقال، …

ب – در دسترس قرار دادن داده­های مذکور برای اشخاص فاقد صلاحیت، …

ج – افشاء یا در دسترس قرار دادن داده­های مذکور برای دولت، سازمان، شرکت یا گروه بیگانه یا عاملان انها، …»

و در ماده 4 بیان نمود « هر کس به قصد دسترسی به داده­های سری موضوع ماده (3) این قانون، تدابیر امنیتی سامانه­های رایانه­ای یا مخابرایتی را نقض کند، … »

و همچنین در ماده 5 بیان شده « چنانچه مأموران دولتی که مسئول حفظ داده­های سری مقرر در ماده(3) این قانون یا سامانه­های مربوط هستند و به آنها آموزش لازم داده شده است یا داده­ها یا سامانه­های مذکور در اختیار آنها قرار گرفته است بر اثر بی احتیاطی، بی مبالاتی یا عدم رعایت تدابیر امنیتی موجب دسترسی اشخاص فاقد صلاحیت به داده­ها، حامل­های داده یا سامانه­های مذکور شوند، …»

الف) تعریف جرم جاسوسی در فضای مجازی

در لغت دهخدا جاسوسی به معنی « خبر از جایی به جایی بردن» 1 و همچنین به معانی دیگر نیز به کار رفته در فرهنگ واژگاه لغت نیز جاسوسی بدون قرینه، مطلق است وبه نفع و ضرر کشور استعمال می­شود در فرهنگ حقوقی در تعریف جاسوسی چنین آمده است: « کسی که محرمانه یا تحت عنوان نادرست به نفع حصم در صدد تحصیل اطلاعاتی از نقشه و قوای طرف و مقاصد او برآید» 1 و همچنین برخی نیز جاسوسی را این چنین تعریف نموده­اند: «جاسوس شخصی است که تحت عناوین غیر واقعی و مخفیانه به نفع خصم درصدد تحصیل اطلاعات یا اشیایی باشد.» 2 در این تعریف جاسوس دارای یک مرحله است و بر خلاف برخی از حقوق دانان خارجی دو مرحله نیست:

در تعریف دیگر جاسوسی در معنی وسیع کلمه دو دسته اقدامات را شامل می­شود: دسته اول: اقدامات مقدماتی که عبارت از تافحص و تحصیل اطلاعات مخفی است، و دسته دوم عملیات اجرایی که ایجاد ارتباط و رساندن اطلاعات مزبور به کسانی است که باید از آن بهره­برداری کنند.3

دسته اول ( اقدامات مقدماتی جاسوسی) ممکن است متضمن قصد جاسوسی نباشد. مثلاً متهم صرفاً از لحاظ کنجکاوی، میل به دانستن یا این که اقدام به تحصیل اطلاعات محرمانه نموده تا بتواند مردم مملکت خود را آگاه سازد، نه خارجیان را ، اما دسته دوم ( عملیات اجرایی جاسوسی) همیشه کاشف از وجود اراده خاص به آگاه کردن یک کشور خارجی و اسرار کشور دیگر و انتفاع از آنها به ضرر کشور است.

در حقوق ایران  معانی جاسوسی تا کنون با معنای دوم انطباق داشته است.

در قانون جرایم رایانه­ای، قانونگذار سیاست کیفری دیگری را برای خود انتخاب کرده و اموری را که حتی ممکن است متضمن جاسوسی نباشد از مصادیق جرم جاسوسی محسوب نموده است؛ به گونه­ای که به خلاف دیگر قوانین کیفری ایران، مطابق بند «الف» ماده 3 قانون اشاره چنانچه فردی صرفاً از روی کنجکاوی یا میل به دانستن ویا از روی غفلت و بی احتیاطی به داد­ه­های سری دسترسی پیدا کند و یا آنها را شنود کند، جاسوس محسوب می­شود. این موضوع با عدالت سازگان نیست.4

1 – دهخدا، 1377، ج5.

1 – جعفری لنگرودی، محمد جعفر، 1381، ج2. مبسوط در ترمینولونژی حقوق انتشارات گنج دانش ص 156.

2 – گلدوزیان، ایرج، حقوق جزا اختصاصی، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوازدهم، 1385، ص 578

3 – گلدوزیان، ایرج، همان، ص 578

4 – ترکی، غلام عباس، نگرش علمی و کاربردی به قانون جرایم رایانه­ای، ماهنامه دادرسی شماره 79، سال 1389،ص**

لینک جزییات بیشتر و دانلود این پایان نامه:

بررسی تحلیل تکوین جرم در فضای مجازی با تأکید بر قوانین کیفری ایران